خبر بد، به تعبیر رابرت باکمن، هر اطلاعاتی است که به‌طور جدی و ناخوشایند نگرش فرد نسبت به خود و آینده‌اش را تغییر دهد. این خبر می‌تواند از بیماری یک عزیز تا تشخیص یک بیماری بدخیم متغیر باشد. نحوه‌ی ارائه‌ی خبر بد تأثیر عمیقی بر سلامت روان بیمار، رضایت از درمان و حتی روند بهبودی دارد. این مقاله به بررسی تفاوت‌های فرهنگی در افشای خبر بد و ارائه‌ی راهکارهای عملی می‌پردازد.
اهمیت نحوه‌ی ارائه‌ی خبر بد
مطالعات نشان می‌دهند که چگونگی افشای خبر بد از خود اطلاعات مهم‌تر است:
- تأثیرات منفی ارائه‌ی نادرست:
- افزایش دو برابری اضطراب و افسردگی در بیمارانی که اطلاعات را به‌خوبی دریافت نکرده‌اند
- کاهش امیدواری و سازگاری روانی
- عدم پیگیری مناسب درمان
- سوگ ناقص یا تمایل به پیگیری قانونی
- مشکلات رایج:
- ارائه‌ی اطلاعات کمتر از حد لازم
- ارائه‌ی اطلاعات بیش از حد یا نامربوط
- عدم مدیریت صحیح فرآیند اطلاع‌رسانی
تفاوت‌های فرهنگی در افشای خبر بد
فرهنگ‌ها در نحوه‌ی ارائه‌ی خبر بد تفاوت‌های چشمگیری دارند:
- فرهنگ غربی:
- تأکید بر خودمختاری بیمار: خبر بد مستقیماً به خود بیمار اطلاع داده می‌شود.
- تمایل بیشتر بیماران (بیش از ۶۰٪) به دانستن طول عمر باقی‌مانده
- ترجیح ۸۱٪ بیماران آمریکایی برای تنهایی هنگام شنیدن خبر بد
- فرهنگ شرقی:
- اولویت با خانواده: در بسیاری از جوامع شرقی (مثل ایران و چین)، ابتدا سرپرست خانواده مطلع می‌شود.
- تمایل کمتر بیماران (۳۰٪ در شرق) به دانستن طول عمر باقی‌مانده
- ترجیح ۷۸٪ بیماران ژاپنی برای حضور همراه هنگام شنیدن خبر بد
- ایران:
- پزشکان اغلب اطلاعات را به خانواده می‌دهند، نه خود بیمار.
- این رویه گاهی اعتماد بیمار به خانواده را خدشه‌دار می‌کند.
چالش‌ها و اختلاف‌نظرها در افشای خبر بد
پژوهش‌های مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران نشان می‌دهند:
- اختلاف بین پزشکان و بیماران:
- بسیاری از پزشکان تمایلی به افشای خبر بد ندارند، برخلاف میل بیماران.
- ۹۰٪ بیماران چینی مایل به دانستن حقیقت‌اند، اما تنها ۷۰٪ خانواده‌ها با این موضوع موافق‌اند.
- تأثیر تفاوت‌های فرهنگی بر پزشکان:
- در کشورهای غربی (مثل اروپای شمالی و آمریکا)، اطلاع‌رسانی به بیمار رایج است.
- در کشورهای شرقی (مثل ایران و آسیای شرقی)، پزشکان اطلاعات را به خانواده می‌دهند.
- پیامدهای نادیده گرفتن فرهنگ:
- تقلید کورکورانه از پروتکل‌های غربی (مثل اصرار بر اطلاع‌رسانی به بیمار) می‌تواند به بیمار و خانواده آسیب بزند.
فواید افشای صحیح خبر بد
اگر خبر بد با مهارت و در نظر گرفتن شرایط بیمار ارائه شود، نتایج مثبتی به دنبال دارد:
- تقویت اعتماد بین پزشک و بیمار
- افزایش رضایت بیمار از خدمات درمانی
- کاهش اضطراب و استرس بیمار
- جلوگیری از اقدامات قانونی علیه پزشکان
راهکارهایی برای ارائه‌ی خبر بد با در نظر گرفتن تفاوت‌های فرهنگی
برای کاهش تأثیر تفاوت‌های فرهنگی و ارائه‌ی مؤثر خبر بد، این راهکارها پیشنهاد می‌شود:
- در ابتدای پذیرش، از بیمار بپرسید چه کسی باید خبر را دریافت کند (خود بیمار یا یکی از اعضای خانواده).
- از بیمار درباره‌ی میزان اطلاعات موردنظرش (مثل طول عمر باقی‌مانده یا نتایج آزمایش‌ها) سؤال کنید.
- تصمیم‌گیرنده‌ی اصلی در خانواده را شناسایی کنید.
- در صورت مخالفت خانواده، دلایل آن‌ها را بشنوید و با اختصاص زمان مناسب، سعی در رفع نگرانی‌هایشان کنید.
- مهارت‌های ارتباطی را آموزش ببینید تا خبر بد را با حساسیت و دقت ارائه دهید.
نتیجه‌گیری: ارائه‌ی خبر بد، هنری فرهنگی
ارائه‌ی خبر بد یک مهارت ارتباطی است که باید با در نظر گرفتن تفاوت‌های فرهنگی و نیازهای بیمار انجام شود. در ایران، توجه به نقش خانواده و ترجیحات بیمار می‌تواند از آسیب‌های روانی جلوگیری کند. پزشکان باید با آموزش مهارت‌های ارتباطی و احترام به فرهنگ بیمار، اعتماد و رضایت او را جلب کنند.
منبع
این مقاله توسط بهاره عباسیان (کارشناس ارشد مشاوره) و ریحانه مکتوفی (کارشناس ارشد روان‌شناسی سلامت) تهیه شده و بر اساس پژوهش‌های مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران است.
منابع:
• آقا حسيني، شيماسادات. عبداله زاده، فرحناز . اسودي كرماني، ايرج و رحماني، آزاده (1388). رابطه ي آگاهي از تشخيص سرطان با اميد در بيماران مبتلا به سرطان. مجله ايراني اخلاق و تاريخ پزشكي، سال سوم، شماره 5.
• ثناگو، اکرم. تجربيات پرستاران از رساندن خبر بد به بيماران و همراهان. فصلنامه اخلاق پزشكي، سال هفتم، شماره 24.
• زاهدي، فرزانه و لاريجاني، باقر .گفتن حقيقت به بيمار در فرهنگ هاي مختلف و بيان ديدگاه هاي اسلام. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری
• حاجی سعید، سرور(1392). خبر بد را بگوئیم، یا پنهان کنیم؟ http://tebyan.net/newindex.aspx?pid=261482
• Jiang Y, Liu C, Li JY, et al. Different attitudes of Chinese patients and their families toward truth telling of different stages of cancer. Psycho-Oncology. 2007;16:928-936.
• Breaking bad news: Comparison of perspectives of Middle Eastern cancer patients and their relatives. J. M. Zekri. Gulf J Oncolog. 2011 Jul;(10):60-4. Review.
• Lie, D. (2011). Breaking Bad News to Asian Patients. medscape.com
• Pathways Physician & Health Professional Bulletin – Issue 23
