در اولین روز از برنامه‌های کنگره ملی برنامه جامع کنترل سرطان، پانل تخصصی آلودگی هوا با حضور پزشکان و کارشناسان در سالن همایش‌های بین‌المللی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. این پانل به بررسی ارتباط آلودگی هوا با سرطان و راهکارهای کاهش آن پرداخت.
منابع آلاینده هوا: ثابت و متحرک
دکتر محمد اسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به منابع آلاینده هوا، از مهندس گودرز، کارشناس محیط زیست، خواست تا منابع ثابت را معرفی کند. منابع ثابت آلاینده شامل موارد زیر هستند:
- واحدهای صنعتی: حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد آلودگی هوای تهران را تولید می‌کنند.
- واحدهای مسکونی و تجاری: از جمله منابع آلاینده ثابت هستند.
- پمپ بنزین‌ها: به دلیل انتشار بخارات بنزین، در آلودگی هوا نقش دارند.
در ادامه، دکتر یوسف حجت، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، به منابع متحرک آلاینده اشاره کرد:
- خودروهای سواری: با ۳۵ درصد تولید آلاینده، رتبه اول را دارند.
- موتورسیکلت‌ها: در رتبه دوم تشدید آلودگی هوای تهران قرار دارند.
- سایر وسایل نقلیه: شامل وانت‌بارها، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها.
دکتر حجت همچنین به وجود ۴۲ کارخانه غیراستاندارد تولید موتورسیکلت در کشور اشاره کرد که نقش مهمی در افزایش آلودگی دارند.
خطر آزبست: ماده‌ای سرطان‌زا
دکتر حجت درباره آزبست، ماده‌ای خطرناک و سرطان‌زا، هشدار داد. این ماده که در گذشته در محصولاتی مثل ایرانیت‌های ساختمانی استفاده می‌شد، اکنون در ساختمان‌سازی ممنوع است، اما همچنان به‌صورت غیرقانونی در برخی مناطق به کار می‌رود. همچنین در لنت ترمز و کلاچ خودروها از آزبست استفاده می‌شود که تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است.
نقش رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی
دکتر علیرضا بهفر، سرپرست رادیو سلامت، نقش رسانه‌ها در حوزه سلامت را تشریح کرد. او آموزش عمومی را وظیفه اصلی رسانه‌های سلامت‌محور دانست که ۸۰ درصد رسالت آن‌ها را تشکیل می‌دهد و ۲۰ درصد باقی‌مانده به بررسی چالش‌ها و حمایت از مسئولین اختصاص دارد. وی برنامه‌های غیرمستقیم (مثل مستند، فیلم و پویانمایی) صداوسیما را موفق ارزیابی کرد و گفت این برنامه‌ها تأثیر ماندگارتری بر مخاطبان دارند. دکتر اکبری نیز تأکید کرد که هدف آموزش، تغییر رفتار است، نه صرفاً افزایش آگاهی.
بنزین و خودروها: چالش‌ها و راهکارها
دکتر یوسف رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، به مشکلات بنزین تولید داخل پرداخت. او اعلام کرد که ترکیبات آروماتیک موجود در بنزین با عدد اکتان بالا، آن را به یک عامل سرطان‌زا تبدیل کرده است. رشیدی راهکارهای زیر را پیشنهاد داد:
- استانداردسازی سوخت خودروها با استاندارد یورو ۴.
- مجهز کردن خودروها به سیستم انژکتوری و کامپیوتر.
- نصب کاتالیست کانورتور روی خودروها (از سال ۱۳۸۱) که ۸۰ تا ۹۰ درصد دی‌اکسید و منواکسید کربن را کاهش داده است.
حمل و نقل عمومی: راهکاری مؤثر
دکتر میقات حبیبیان، استادیار دانشکده عمران دانشگاه صنعتی امیرکبیر، بر اهمیت حمل و نقل عمومی در کاهش آلودگی هوا تأکید کرد. او سیاست زوج و فرد را ناکارآمد دانست و گفت این روش فقط در کوتاه‌مدت مؤثر است. حبیبیان پیشنهاد داد:
- توسعه مترو و ناوگان حمل و نقل عمومی.
- استفاده از وسایل نقلیه کارآمد.
- الکترونیکی کردن فعالیت‌ها برای کاهش تردد.
مهندس حمید سیادت موسوی، مدیرکل دفتر حمل و نقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها، اعلام کرد که بیش از ۸۰ درصد حمل و نقل عمومی در تهران ایجاد شده است. او افزود:
- یک خط مترو می‌تواند روزانه ۴۵ هزار مسافر را در یک مسیر جابه‌جا کند.
- چالش‌های موجود شامل معاینه فنی غیراستاندارد خودروها، آسفالت نامرغوب و کمبود مشارکت مردمی است.
جمع‌بندی
این پانل با هدف بررسی ارتباط آلودگی هوا با سرطان و ارائه راهکارهای عملی برگزار شد. کارشناسان بر نقش منابع متحرک و ثابت در آلودگی هوا، خطرات مواد سرطان‌زا مثل آزبست، و اهمیت حمل و نقل عمومی و استانداردسازی سوخت تأکید کردند.
