ارتباط شیوه زندگی با سلامتی

موهبت سلامتی، اگرچه خدادادی است، اما حفظ آن یک امر تصادفی نیست. تداوم سلامتی نتیجه انتخاب شیوه زندگی سالم توسط ما در سطوح مختلف مرتبط با حیات انسانی است. همه ما بطور روزمره در حال انتخاب کردن شیوه زندگی کردن خود هستیم و خطا خواهد بود اگر تصور کنیم بدون انتخابهای سالم، می توانیم زندگی سالم داشته باشیم. تمامی تلاش های ما برای زنده ماندن و بقا، به هر شکلی و در هر سطحی، از رفع نیازهای اولیه گرفته تا برخوردمان با کار، تفریح، روابط خانوادگی و اجتماعی و زندگی زناشویی، معنویت، خودشکوفایی و. همگی در هر لحظه در حال تأثیر گذاشتن بر سلامتی ما هستند.


در دنیای امروز که خصوصاً صنعتی شدن جوامع، پیشرفت تکنولوژی و سرعت گرفتن روزافزون رویدادها همه جنبه های زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده اند، زندگی ما به گونه ای تنظیم شده است که گویی انتخاب کننده و حاکم بر شیوه زندگی خودمان نیستیم. اما اینگونه نیست. و ما با هر انتخابی در شیوه زندگی خود، یا به سمت سلامتی می رویم و یا از آن دور می شویم.


چنین است که بر اساس پژوهش های انجام شده در حوزه سلامت، مراجع جهانی بهداشت و درمان همواره در فرصت های مختلف توجه مردم دنیا را به اهمیت تأثیر شیوه زندگی در حفظ و تداوم سلامتی و بهبودی از بیماری ها، خصوصاً بیماری های سختی مانند سرطان جلب می کنند. فعالین سلامتی خاطرنشان می کنند که اوج گیری بسیاری از بیماری های وخیم در سال های اخیر و خصوصاً شرایطی که از آن با عنوان «سونامی سرطان» یاد می کنند، عمدتاً به دلیل اشکال در انتخاب سبک و شیوه زندگی مردم دنیا رخ داده است.

زمانی که از سلامتی سخن می گوییم، آن را در ابعاد مختلف مورد توجه قرار می دهیم. از جمله ابعاد جسمی، روانی و ذهنی، معنوی و اجتماعی. یکی از ساده ترین تعاریف سلامتی، داشتن وضعیت تعادل حیاتی در این ابعاد است. ما عمدتاً این تعادل را در درون به صورت حالتی از آرامش، احساسات خوشایند و رضایتمندی و نبود تنش، احساس ناخوشایند و استرس آشکار و پنهان در ارتباط با هر یک از ابعاد یاد شده، تجربه می کنیم. زمانی که می گوییم سلامتی یک فرآیند طبیعی است، منظور این است که مفهوم سلامتی در طبیعت ما نهاده شده است، و اگر ما با انتخاب های خود، سلامتی را به خطر نیندازیم و خود را از تعادل خارج نکنیم، شعور ذاتی بدن آن را در وضعیت تعادل نگه خواهد داشت.


زمانی که ما در حال تجربه کردن یک احساس خوشایند یا ناخوشایند هستیم، واسطه های شیمیایی در سیستم عصبی ما ترشح می شوند که نه فقط این سیستم را تحت تأثیر قرار می دهند، بلکه از طریق جریان خون در سراسر بدن پخش می شوند، ترشح هورمون ها را کم و زیاد می کنند و بر فعالیت سلولهای سیستم ایمنی تأثیر می گذارند. اما این تأثیرات به همینجا ختم نمی شود.
با حضور این واسطه شیمیایی در مایع میان بافتی، تمام سلول های بدن به دلیل غوطه ور بودن در این مایع، در احساس خوشایند یا ناخوشایند ما سهیم می شوند. به عبارت دیگر، اگر ما غمگین باشیم همه سلول های بدنمان غمگین می شوند، اگر شاد باشیم همه سلولهای ما شاد می شوند و اگر ذهناً از خشم به خود بپیچیم، همه سلولها حتی سلولهای دوردست در بدنمان از خشم به خود می پیچند و رنج می کشند. زمانی که سلول های ما مدت طولانی در معرض واسطه های شیمیایی تولید شده در زمان استرس و احساسات ناخوشایند قرار می گیرند، به دلیل آسیب رسان بودن این مواد، بدنمان مستعد بیماری می گردد.


در مقابل، واسطه های شیمیایی که در زمان آرامش درونی و وجود احساسات خوشایند در بدن ترشح می شوند و به جریان می افتند، ما را به وضعیت ترمیم، بازسازی و جوان سازی پیش می برند. اینگونه است که انتخاب شیوه زندگی که ما را به سمت احساسات خوشایند یا ناخوشایند سوق می دهد، می تواند تأثیر عمیقی بر سلامتی ما بر جای بگذارد.


برای بهبود شیوه زندگی باید به حوزه ها و جنبه های گوناگون آن توجه کرد. پژوهشها در حوزه سلامت نشان داده است که بهبود شیوه زندگی با توجه به داشتن تغذیه و خواب سالم و فعالیت بدنی کافی و منظم، اهمیت دادن به استراحت مناسب، حل مشکلات احساسی و عبور از غم و سوگواریهای ناتمام، خوشرویی و خوش اخلاقی، بخشایش و رفع کدورت ها و کینه ها، مدیریت کردن احساسات ناخوشایند، جایگزینی باورهای ذهنی ناسالم و ناکارآمد با باورهای سالم و کارآمد، زندگی کردن بر اساس ارزش های اخلاقی و معنوی، داشتن هدف و تعهد به آن در زندگی، برخورد مناسب با نزدیکان، خانواده و همکاران، حضور رضایتمندانه در کار، مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و داشتن برنامه ای برای تفریح و شاد زیستن می تواند در حفظ سلامتی بسیار مؤثر باشد.


بیایید با انجام تمرینات مناسب در راستای متعادل کردن بیشتر جسم، احساس، ذهن، مناسبات با حوزه معنوی و روابط اجتماعی، برای حفظ تعادل حیاتی در زمان رویارویی ناگزیر با شرایط تنش زا مانند بیماری، فقدان، رنج، بحران و. آماده شویم، تا بتوانیم با انتخاب شیوه های سالم، فعالانه و مسئولانه در راستای سلامتی خود گام برداریم.

 

دکتر بیژن نوذری
پزشک  مشاور درمان های حمایتی