عوارض جانبي و سرطان‌زايي هورمون‌هاي شيميايي كه در چند دهه گذشته مناسبترين روش درمان اختلالات هورموني زنان بوده‌اند باعث كاهش مصرف و بسيار محتاطانه آنها شده و متخصصين را بر آن داشت تا مطالعات خود را به داروهاي طبيعي سوق دهند. اين موضوع باعث شد تا بيشترين مطالعات بر روي گياهي به نام فارسي پنج انگشت و نام علمي VITEX AGNUS CASTUS متمركز شود.
ميوه‌هاي اين گياه از قديم براي رفع اختلالات هورموني زنان مورد مصرف بوده و تاييد علمي اين اثرات باعث شد تا از بيست سال قبل به نام گياه زنان شهرت يابد.
در سالهاي اخير از اين گياه موادي غيرهورموني به نامهاي VITEXIN و ACUBIN و AGNOSIDE جدا و شناخته شده كه با وجود فرمول غيرهورموني داراي خواص هورمون‌ها بوده بدون آنكه عوارض هورمون‌هاي شيميايي را داشته باشند. اين مواد از دسته تركيبات ايريدوئيد و فلاونوئيدها هستند و از نظر فرمولي كاملاً با هورمون متفاوت مي‌باشند.
تحقيقات جديد نشان داده است كه مجموع مواد موجود در گياه از چند طريق و مكانيسم در برطرف كردن اختلالات هورموني بر بدن اثر مي‌كند. به عنوان نمونه يكي از مكانيسم‌هاي اثرگذاري اين گياه از طريق محور هيپوتالاموس هيپوفيز با متوقف كردن ترشح FSH و بالا بردن ميزان ترشح LH مي‌باشد كه توسط چندين جسم جديد اين گياه انجام مي‌گيرد.
در حال حاضر 80 كارخانه داروسازي جهان از ميوه گياه زنان داروهايي به شكل قرص و قطره تهيه مي‌نمايند كه داروي ساخت ايران آن به نام ويتاگنوس به دو شكل قرص و قطره است. اطلاعات وسيع و مقالات متعددي در مورد اين داروها كه به نامهاي تجاري مختلف ولي با نام واحد VITEX مي‌باشند بر روي سايت‌هاي علمي مختلف اينترنت در دسترس مي‌باشند.
ويتاگنوس به خوبي مي‌تواند در رفع عوارض PMS (سردرد، نفخ، اسپاسم، تغييرات خلق و خو و …) رفع عوارض LFD (لكه‌بيني و قطع قاعدگي و …) رفع عوارض يائسگي كنترل كيست و فيبروم، كنتر و درمان آكنه، نازايي به علت LFD و كنترل چاقي‌هاي هورمونال تأثير ايده‌آلي برجاي مي‌گذارد.
ميزان مصرف قطره روزي 40 قطهر كه مي‌تواند تا سه نوبت افزايش يابد و 3 قطره كه مي‌تواند تا 5 عدد در روز افزايش يابد. البته در هشتاد درصد موارد مصرف 40 قطره و يا 3 عدد قرص كافي مي‌باشد. نكته بسيار با اهميت ويتاگنوس عوارض جانبي بسيار خفيف و گذراي آن است كه در 1 تا 2 درصد خانمها باعث بثورات جلدي، خارش، اسهال يا تهوع در هفته اول مي‌گردد و در 2 تا 3 درصد خانمها باعث افزايش خونريزي ماهيانه تا ماه سوم شده كه بعد از اين مدت طبيعي خواهد شد. نكات قابل توجه اينكه دارو دير اثر بوده و ممكن است در ماه اول بي‌اثر باشد و ديگر اينكه مصرف دارو بايد در زمان پريود ادامه يابد وا حتياج به قطع دارو نمي‌باشد. همچنين ويتاگنوس را مي‌توان در اكثر موارد جايگزين هورمون‌هاي درماني نمود و در درمان بعضي، مشكلات بر آنها برتري دارد.
—————————
دانستنیهای سرطان – سال بیستم، شماره 36 و 37
بهار و تابستان 1398
Understanding Cancer – Vol 20 – No. 36,37 – 2019